ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ – Η ΠΟΛΗ

Η Ηλιούπολη είναι περιοχή του Κεντρικού Τομέα της Αθήνας και βρίσκεται στις νοτιοδυτικές παρυφές του Υμηττού σε υψόμετρο 210 μέτρων. Αποτελεί Δήμο της Περιφέρειας Αττικής και μέρος του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Αθήνας. Έχει έκταση περίπου 12.700 στρέμματα, από τα οποία τα 5.700 είναι δάση και τα 7.000 είναι έκταση που καλύπτει ο οικισμός (πλατείες, δρόμοι, κατοικίες κ.λ.π.). Το μέσο υψόμετρο της περιοχής είναι 150μ. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 (σήμερα ο αριθμός είναι μεγαλύτερος) έχει 78.153 κατοίκους και είναι ο 28ος μεγαλύτερος πληθυσμιακά Δήμος της χώρας.

Στην αρχαιότητα, η περιοχή ήταν γνωστή ως Δήμος Ευωνύμου και ανήκε στην φυλή Ερεχθηίδας. Ο Δήμος πήρε το όνομα του από τον. Ευώνυμο -γιό του Ουρανού και της Γαίας- και αποτελούσε έναν από τους εκατό Δήμους της αρχαίας Αθήνας που περιλάμβανε ολόκληρη την σημερινή Αττική, εκτός της Μεγαρίδας.  Αρχαιολογικές ανασκαφές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη Μυκηναϊκού οικισμού στην περιοχή του Αγίου Νικολάου και άλλου, νεώτερου, του 4ου π.χ. αιώνα, στην πλατεία Νικηταρά, όπου εντοπίστηκαν επιτύμβιοι λήκυθοι, πιθάρια, λίθινες πλάκες, αρχαϊκά και παλαιοχριστιανικά λείψανα. Στην περιοχή βρέθηκαν ακόμη, χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα, βέλη, βλήματα και αγγεία, απόδειξη του γεγονότος ότι η περιοχή χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο στο Χρεμωνίδειο πόλεμο μεταξύ Μακεδόνων, Πτολεμαίων και Σελευκιδών. Στους χάρτες που υπάρχουν στον Δήμο απεικονίζονται πάρα πολλοί τύμβοι.

Με την πάροδο των αιώνων, η περιοχή ακολουθεί την πορεία της υπόλοιπης Αθήνας. Παρακμάζει προοδευτικά, ερημώνει, γίνεται έρμαιο ληστρικών και βαρβαρικών επιδρομών, και οι κατακτητές διαδέχονται ο ένας τον άλλο: Φράγκοι, Καταλανοί, Βενετσιάνοι, Τούρκοι.

Οι πρώτοι που ζήτησαν να εγκατασταθούν τα νεότερα χρόνια στην Ηλιούπολη ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες, το 1923. Το τωρινό όνομά του ο Δήμος το οφείλει στους πρώτους επιχειρηματίες ιδιώτες που δημιούργησαν αυτό το σύγχρονο προάστιο οι οποίοι ήταν Αιγυπτιώτες (Ελληνες εξ Αιγύπτου) και ειδικά στον Δρανδάκη (γόνο κρητικής οικογένειας από το Ρέθυμνο, που σπούδασε στην Ηλιούπολη του Καΐρου), ο οποίος με την εταιρία “Ελληνική Εταιρία Αστικών και Αγροτικών Συνοικισμών – Δρανδάκης Πάγκαλος και Σια” αγόρασε 1.030 στρέμματα τα οποία και οικοπεδοποίησε, ενώ έδωσε στο καινούριο προάστιο το όνομα της αρχαίας αιγυπτιακής πόλης Ηλιούπολης (Πι-Ρα το αιγυπτιακό της όνομα, πόλη του θεού Ρα, Θεού του ήλιου). Έτσι, το 1924, εκπονήθηκε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο σύμφωνα με το οποίο κτίστηκε σιγά-σιγά ο σύγχρονος οικισμός. Περιέργως όμως οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν ήταν κυρίως Λευκαδίτες. Αρχικά κατασκευάστηκαν κυρίως εξοχικές κατοικίες μεγαλοαστών με κήπους και ανεμόμυλους. Η περιοχή “Λόφος Γερμανού” ονομάστηκε από την οικία ενός Γερμανού που υπήρχε εκεί προπολεμικά.

Το 1927 αγοράστηκαν δύο λεωφορεία τα οποία άρχισαν δρομολόγια καθημερινά για την εξυπηρέτηση των απασχολουμένων με τα έργα, των κατοίκων και των επισκεπτών-αγοραστών οικοπέδων.

Με νομοθετικό διάταγμα στις 16 Οκτωβρίου 1928, η Ηλιούπολη, που απαριθμούσε περί τους 600 μόνιμους κατοίκους, έγινε κοινότητα, με πρώτο κοινοτάρχη το βιομήχανο Θεόδωρο Παλαμίδα. Μέχρι τότε αποτελούσε περιοχή του Αγίου Δημητρίου. Γύρω στο 1930 η Ηλιούπολη οργανώθηκε καλύτερα ως κοινότητα και άρχισε να αναπτύσσεται. Τότε δεν υπερέβαινε τους 1400-1500 κατοίκους.

Οι δρόμοι μέχρι το 1945 δεν είχαν ονομασίες, όμως ο πρόεδρος Πάνος Κωνσταντινίδης, άλλαξε τα έως τότε δεδομένα, δίνοντας βυζαντινά και ιστορικά ονόματα στα «βραχοστράτια».

Ο ηλεκτροφωτισμός τα πρώτα χρόνια καλύφθηκε από ιδιωτική επιχείρηση. Τα εγκαίνια του ηλεκτροφωτισμού έγιναν την Τρίτη, 5 Αυγούστου 1948. Την περίοδο εκείνη, δεν υπήρχε νερό στα σπίτια. Υπήρχαν όμως πολλά τρεχούμενα νερά, ρέματα (με σημαντικότερα τους 2-3 κλάδους του ρέματος της Πικροδάφνης), πηγές και μια δεξαμενή ψηλά στην πλαγιά του βουνού που τροφοδοτούσε τον πληθυσμό μέρα παρά μέρα. Επίσης υπήρχε και ένας νερόμυλος κοντά στη λεωφόρο Πρωτόπαππα.

Το 1964 η Ηλιούπολη έγινε δήμος, ενώ κατά την περίοδο της Δικτατορίας αποχαρακτηρίστηκε μεγάλη συνορεύουσα δασική έκταση που απετέλεσε τον οικισμό «Αστυνομικά», με καταφανή παραβίαση της τότε οικιστικής ανάπτυξης, γεγονός που επαναλήφθηκε αργότερα και σε άλλους νοτιότερους δήμους π.χ. Γλυφάδας. Βάρης κ.λπ.

Συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση

Η Ηλιούπολη εξυπηρετείται εκτός των λεωφορειακών γραμμών και από τρεις σταθμούς του Μετρό και πιο συγκεκριμένα από τους σταθμούς Άγιος Δημήτριος, Ηλιούπολη, Άλιμος της γραμμής 2. Ο πρώτος και ο τελευταίος σταθμός βρίσκονται στα όρια του Δήμου Ηλιούπολης με γειτονικούς Δήμους. 

Μελλοντικά, αναμένεται να κατασκευαστεί στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας και συγκεκριμένα στην Πλατεία Ανεξαρτησίας ο σταθμός  κλάδο Ευαγγελισμός-Άνω Ηλιούπολη της γραμμής 5.

Πληθυσμός

*Πιο πρόσφατη καταγραφή δεν υπάρχει

Διατελέσαντες δήμαρχοι

• 1964-1967 Παύλος Πεντάρης
• 1967-1974 Κώνσταντίνος Δελαπόρτας
• 1979-1982 Δημήτριος Κιντής
• 1983-1986 Δημήτριος Κιντής
• 1987-1990 Δημήτριος Κιντής
• 1991-1994 Θεόδωρος Γεωργάκης
• 1995-1998 Θεόδωρος Γεωργάκης
• 1999-2002 Θεόδωρος Γεωργάκης
• 2003-2006 Θεόδωρος Γεωργάκης
• 2007-2010 Ιωάννης Αναγνώστου
• 2011-2014 Βασίλειος Βαλασόπουλος
• 2014-2019 Βασίλειος Βαλασόπουλος
• 2019- Γεώργιος Χατζηδάκης (εκλεγείς το 2019)